Fibromyalgie: door inactiviteit op het werk neemt het risico op verzuim toe

Welk advies geef je aan cliënten met uitgebreide pijnklachten en vermoeidheid, die problemen in hun werk ervaren? Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat het advies om de fysieke belasting terug te voeren daarbij vaak contraproductief is. Rustiger aandoen heeft zijn keerzijde!

De gevaren c.q. bijwerkingen van lichamelijke inactiviteit worden dikwijls onderschat. In het verleden vormden wereldwijd vooral infectieziekten en ondervoeding een bedreiging voor de gezondheid en levensverwachting, maar inmiddels zijn deze risicofactoren voorbijgestreefd door lichamelijke inactiviteit en overgewicht (WHO, 2009). Lichamelijke inactiviteit staat op de lijst van risicofactoren voor sterfte wereldwijd (na verhoogde bloeddruk, roken en een te hoog glucosegehalte) op nummer vier. Rijke geïndustrialiseerde landen met een goede gezondheidszorg zijn in dat opzicht op achterstand gekomen. Een laag lichamelijk activiteitenniveau draagt ook in toenemende mate bij aan arbeidsverzuim.

Lichamelijke pijnklachten en vermoeidheid komen zo vaak voor, dat er alleen al daarom meestal niet gesproken kan worden van een ongewoon pathologisch proces. Bij pijnklachten en vermoeidheid bestaat ook het gevaar dat ‘hoe meer je er van af wilt, des te meer last je er van hebt’. Dit doet zich vooral voor wanneer betrokkene, maar ook begeleiders, de verkeerde keuzes maken. Zo worden ook bij de verzuimbegeleiding en de re-integratie van personen met fibromyalgie regelmatig de verkeerde maatregelen genomen.

Wanneer een normaal lichamelijk functioneren al gepaard gaat met pijnklachten en vermoeidheid, is er sprake van een verminderde belastbaarheid. De laatste jaren geldt daarbij het volgende credo: ‘Niet de beperkingen zijn leidend, maar de mogelijkheden moeten worden benut’. De verleiding is groot om bij een verminderde belastbaarheid in het werk te kiezen voor een lage (arbeids-) belasting. Gebleken is dat vrouwen met fibromyalgie die lichamelijk minder belastend werk doen, meer kans hebben op arbeidsverzuim dan vrouwen die in het werk lichamelijk zwaarder belast worden (Rivere et al., 2010). De conclusie van de auteurs is dat fysiek belastend werk mensen kan beschermen tegen de expressie van pijnklachten en vermoeidheid. Wanneer je aanleg hebt voor een probleem zoals fibromyalgie, kan lichamelijke activiteit ervoor zorgen dat dit niet tot uiting komt. De bescherming die een actieve participatie in het werk biedt kan om verschillende redenen wegvallen, waardoor problemen ontstaan. Onderzoek gaf aanwijzingen dat de diagnose borstkanker en daaraan verbonden consequenties/behandeling bij een deel van deze vrouwen ertoe leidt dat daardoor fibromyalgie wordt uitgelokt (Schrier et al., 2011).

Tips voor uw dagelijkse praktijk

1. Wanneer er sprake is van een verminderde lichamelijke belastbaarheid, kan een hogere arbeidsbelasting juist bijdragen aan het verbeteren van de belastbaarheid.
2. Bij gegeneraliseerde pijnklachten kunnen werkzaamheden waardoor betrokkene (mentaal) in beslag wordt genomen, zorgen voor afleiding van de klachten.
3. Werkhervatting is in veel gevallen niet alleen een doel, maar is ook een therapie.
4. Een specifieke aandoening (zoals borstkanker en de behandeling daarvan) kan een fenomeen als fibromyalgie uitlokken.