Wist u dat uw browser verouderd is?

Om de best mogelijke gebruikerservaring van onze website te krijgen raden wij u aan om uw browser te upgraden naar een nieuwere versie of een andere browser. Klik op de upgrade button om naar de download pagina te gaan.

Upgrade hier uw browser
Ga verder op eigen risico

ADHD en de heilzame werking van een stimulerend middel

drs. Jan D. Verhoeven 1-2 minuten lezen

Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD) gaat gepaard met vele paradoxen. Zo wordt ADHD vooral geassocieerd met drukke en vaak lastige kinderen, waarbij de kritische kanttekening wordt geplaatst dat deze diagnose te vaak en te snel wordt gesteld. Daar staat tegenover dat ADHD bij volwassenen meestal over het hoofd wordt gezien, de diagnose te weinig wordt gesteld en er sprake is van onderbehandeling. Goede behandelingen die beschikbaar zijn, kunnen veel problemen voorkomen en oplossen. Bij ongeveer 3,5% van alle volwassenen is de diagnose ADHD van toepassing, vaker bij mannen dan bij vrouwen. Werknemers met ADHD hebben gemiddeld 8x meer ziektedagen op het werk, zijn daarnaast op meer werkdagen minder productief, zijn veel vaker betrokken bij een auto-ongeval en zijn ook veel vaker werkloos. De oproep om meer aandacht te besteden aan dit probleem, vindt nog weinig weerklank. Daarbij verdient deze kwestie ook meer aandacht bij ziekteverzuim onder zelfstandig ondernemers. ADHD’ers hebben kenmerken die ertoe leiden dat ze vaker kiezen voor ondernemerschap.

De enige zekerheid omtrent ADHD is, dat onzeker is wat de oorzaak is. Aanleg speelt een rol, maar waarom dit probleem bij de een tot expressie komt en de ander niet, is niet bekend. Ongetwijfeld wordt het probleem bepaald door een combinatie van factoren. Daarbij is er wel consensus dat ADHD zich kenmerkt door tekortkomingen in de gecontroleerde en gerichte (top-down) aandachtsprocessen. Dit gaat hand in hand met een overgevoeligheid voor de (bottom-up) concurrerende stimuli. Het minste of geringste zorgt voor afleiding. Deze verstoorde aandachtprocessen en de hoge afleidbaarheid passen bij een zwak functionerend werkgeheugen, wat zo kenmerkend is voor ADHD. Met andere woorden: de top-down waarneming schiet tekort, waarbij de bottom-up waarneming onvoldoende wordt gefilterd.

In Nederland krijgt slechts 2,9% van de volwassenen met ADHD een doelgerichte behandeling. Een uiterst effectieve behandeling bij ADHD bestaat uit het gebruik van stimulerende middelen. En dat bij mensen die toch al zo druk zijn, hoe kan dat?

Stimulantia zoals methylfenidaat (Ritalin) hebben een stimulerende werking op het werkgeheugen, omdat daarmee dopamine (een neurotransmitter) in het brein in een hogere concentratie beschikbaar blijft voor overdracht van een zenuwimpuls in het brein. Daarmee verbeteren de gerichte aandachtsprocessen en de ADHD’er wordt minder afgeleid door concurrerende prikkels. Een intensieve Werkgeheugentraining heeft een vergelijkbaar effect, omdat ook die aanpak ervoor zorgt dat meer dopamine voorradig is voor zenuwactiviteit. Overigens is de reden van de veel frequentere cocaïneverslaving onder ADHD’ers, de stimulerende werking op het brein van cocaïne, die sterk lijkt op de werking van methylfenidaat. De meesten worden van cocaïne opgepept, maar de ADHD’er wordt daar rustiger van en ervaart het gebruik als een vorm van zelfmedicatie.

Tips voor de dagelijkse praktijk

  1. Wees bij recidiverend en langdurig ziekteverzuim alert op ADHD als onderliggend probleem.
  2. ADHD bij volwassenen kenmerkt zich niet zozeer door lichamelijke hyperactiviteit, maar veel meer door impulsiviteit, een hoge afleidbaarheid en secundaire emotionele problemen.
Auteur
drs. Jan D. Verhoeven

Bronnen

Graaf, R. de, Kessler, R. C., Fayyad, J., Have, M. ten, Alonso, J., Angermeyer, M., Borges, G., Demyttenaere, K., Gasquet, I., Girolamo, G. de, Haro, J. M., Jin, R., Karam, E. G., Ormel, J., & Posada-Villa, J. (2008). The prevalence and effects of adult attention-deficit/hyperactivity disorder (ADHD) on the performance of workers: Results from the WHO World Mental Health Survey Initiative. Occupational and Environmental Medicine, 65, 835-842.

Mäntylä, T., Still, J., Gullberg, S., & Missier, F. del (2012). Decision making in adults with ADHD. Journal of Attention Disorders, 16, 164-173.

Ramos-Quiroga, J. A., Montoya, A., Kutzelnigg, A., Deberdt, W., & Sobanski, E. (2013). Attention deficit hyperactivity disorder in the European adult population: Prevalence, disease awareness, and treatment guidelines. Current Medical Research and Opinion, 29, 1093-1104.