Belangrijk nieuws rondom whiplash

Een zeer recente publicatie van O’Leary levert een belangrijk puzzelstukje op voor de legpuzzel ‘whiplash’. Alle reden om daar direct aandacht aan te besteden.

Zichtbare beschadiging bij whiplash

De diagnose Whiplash Associated Disorder (WAD) is nog steeds controversieel, omdat aanhoudende klachten na een whiplashtrauma niet te herleiden zijn tot een zichtbare structurele beschadigingen in de nek direct na het ongeval. De laatste jaren verschijnen er echter in toenemende mate studies, waarin bij een chronische WAD wel zichtbare structurele veranderingen worden aangetoond, namelijk ‘vervetting’ in de diepe nekspieren. Deze vervetting wordt aangeduid als MFI (Muscle fatty infiltrates).

Hoe minder kracht in de nek, des te meer pijn

Van der Meer, Reneman, Verhoeven en Van der Palen publiceerden in 2013 over de relatie tussen nekklachten en de fysieke belastbaarheid na een whiplashtrauma. Voor dit onderzoek zijn patiënten bij Condite en in het revalidatiecentrum van het UMCG onderzocht. Eén van de bevindingen was dat bij een chronisch WAD, minder kracht van de nekspieren gepaard gaat met meer pijn.

Meer pijn door een hoger percentage MFI

Motivatie is van invloed op de scores bij weerstandstesten, maar is natuurlijk niet de enige factor. De kracht die iemand kan leveren wordt ook bepaald door de omvang en samenstelling van een spier. Met een dikkere en compacte spier kun je meer kracht zetten. Om die reden is met MRI onderzoek gedaan naar de kenmerken van de spieren in de nek bij mensen met een chronisch WAD. Veel studies bevestigen dat er bij een chronisch WAD sprake is van een kleinere omvang van de diepe nekspieren in combinatie met een hoger percentage MFI, wat direct samenhangt met de kracht die geleverd kan worden. Dus, hoe meer vervetting van de nekspieren, des te minder kracht. Minder kracht gaat hand in hand met meer pijn. Deze verandering van het spierweefsel ontwikkelt zich gemiddeld tussen de vierde en twaalfde week na het ongeval. Er wordt verondersteld dat inactiviteit en stress een belangrijke rol spelen bij de progressie van MFI. Bij personen die wel zijn hersteld van de gevolgen van een whiplashtrauma en ook bij personen met nekklachten zonder een trauma in de voorgeschiedenis, wordt geen hoger percentage MFI aangetroffen.

Hoe PTSS leidt tot vervetting

Pijn en inactiviteit zijn van invloed op de toename van MFI bij een WAD (Elloitt e.a.). Daarbij wordt de pijn en inactiviteit in belangrijke mate bepaald door symptomen passend bij posttraumatische stress (PTSS). Al langer was duidelijk dat PTSS een risicofactor vormt voor een chronisch WAD en het slecht aanslaan van de behandeling. PTSS blijkt nu ook indirect sterk bepalend voor een hoger percentage MFI. De veronderstelling is dat de combinatie distress bij PTSS met inactiviteit zorgt voor het slechter herstel van spierweefsel.

En nu het goede nieuws: Vervetting van de nekspieren is omkeerbaar!

In een pilot studie (O’Leary e.a.) is aangetoond dat door het dagelijks uitvoeren van oefeningen voor het verbeteren van de functie van de diepe nekspieren, in een periode van tien weken het percentage MFI significant afneemt. Daarbij neemt de spieromvang weer toe en de pijn vermindert. Een belangrijke bevinding die de cirkel rond maakt en duidelijke aanwijzingen geeft voor een gerichte en grensverleggende aanpak van WAD.

Benadrukt moet worden dat er bij een chronisch WAD meer moet worden gedaan dan alleen trainen. Ook andere gedragsmatige, emotionele en cognitieve factoren verdienen aandacht in de begeleiding bij een WAD.

Tips voor de praktijk

1. Het herkennen van en interveniëren op PTSS symptomen na een whiplash trauma kan problemen voorkomen.
2. Houden pijn en beperkingen na een whiplashtrauma langer dan enkele weken aan, doe dan dagelijks goed gedoseerd spierversterkende oefeningen voor de nek.
3. Wanneer bij een WAD de spierversterkende oefeningen pijn opwekken, pak je de zwakke plek aan en ben je goed bezig.