Beperk het ziekteverzuim en leef langer

Het beheersen van ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid blijft belangrijk, niet alleen om economische redenen. Een zeer recente publicatie doet verslag van een studie van Björkenstam et al, waarbij de relatie tussen ziekteverzuim en de levensverwachting is onderzocht. Personen met ziekteverzuim van 75 dagen of langer, hebben 50% meer kans om vroegtijdig te overlijden. In dit onderzoek zijn de gegevens van bijna 4,7 miljoen Zweden over een periode van tien jaar geanalyseerd. Het grootste deel van het langdurig verzuim had te maken met aandoeningen die geen grotere kans geven op vroegtijdig overlijden, zoals klachten in het bewegingsapparaat en milde tot matige psychische aandoeningen. Toch was bij de groep met langdurig verzuim de levensverwachting veel ongunstiger. Ook nadat dit was gecorrigeerd op bijvoorbeeld suïcide en op de aandoening waaraan het verstrekken van de uitkering was gerelateerd. De aanbeveling is wanneer je de gezondheid, kwaliteit van leven en levensverwachting positief wilt beïnvloeden, om primair de verzuimduur te beperken. Maar, hoe doe je dat?

Nadruk op klachten verminderen leidt tot langer verzuim

Het is een vrij natuurlijke reactie om iemand met een lichamelijke of psychische klacht, te adviseren het even rustig aan te doen. Even niet werken wordt daarbij vaak als heilzaam beschouwd. We hebben het idee dat rust doet genezen en wanneer dat niet helpt, heb je behandeling nodig. Verzuimbeheersing is nog vaak gebaseerd op het ziektemodel. Het verminderen van klachten staat daarbij meer op de voorgrond dan het aanspreken op eigen verantwoordelijkheid voor gezond gedrag. Daarbij bestaat het idee dat wanneer je minder klachten hebt, je weer meer kunt doen en werkhervatting als vanzelf volgt.

Ejeby et al. hebben de relatie tussen behandeling gericht op klachtenreductie en de verzuimduur bij psychische klachten onderzocht. In deze studie bleek dat personen met emotionele en/of somatoforme klachten door een individugerichte behandeling een afname van klachten ervaren, maar het verzuim is niet korter. In een eerdere studie van Carlsson et al. is zelfs vastgesteld dat werknemers met psychische of lichamelijke klachten waarbij de behandeling snel werd opgestart, langer verzuimden dan degenen die de gebruikelijke behandeling (standard care) kregen. Dit effect hadden ze niet verwacht, ondanks het feit dat eerder onderzoek hetzelfde teleurstellend resultaat liet zien.

Nadelen van een snel opgestarte behandeling

In meerdere publicaties worden, met betrekking tot werkhervatting, de nadelen besproken van een snelle en intensieve behandeling die zich primair richt op vermindering van klachten. Een behandeling die vlot wordt opgestart, heeft als nadeel dat dit bij betrokkene de gedachte versterkt dat een ander zijn probleem moet oplossen. Betrokkene krijgt eerder het idee dat zijn gezondheidstoestand slecht is, wat leidt tot een negatievere verwachting wat betreft herstel. Nadeel is ook dat nog meer de focus op de klachten en problemen komt te liggen en dat wat klachten oproept, wordt vermeden. Catastroferen ligt daarmee op de loer en werkhervatting laat op zich wachten.

Voorbeelden van een adequate verzuimbeheersing

• Spreek de werknemer op zijn eigen verantwoordelijkheid aan en stimuleer hem tot een gezonde leefstijl. (Siverten et al.)
• Werknemers met klachten in het bewegingsapparaat zijn beter af wanneer ze minimaal halve dagen aan de slag blijven mét aangepaste werkomstandigheden. Bij vergelijkbare klachten en functioneringsbeperkingen zal de werknemer die zich volledig ziek meldt, langer verzuimen en na werkhervatting meer kans hebben op een recidiverend verzuim. (Viikar-Juntura et al.)
• Breng bij verzuim door bijvoorbeeld een matige depressie vooral de belastbaarheid en de belasting in het werk weer in evenwicht. Thuis zitten lost dit probleem niet op en de drempel tot werkhervatting wordt steeds hoger. (Gilbody et al.)

De conclusie kan zijn dat volledig ziekteverzuim in veel gevallen een teken is dat het probleem niet adequaat wordt aangepakt. Betrokkene aanspreken op de eigen verantwoordelijkheid weer gezonder en fitter te worden in combinatie met werkgerichte interventies, is veel effectiever.

Tips voor de dagelijkse praktijk

1. Voorkom dat klachten leidend zijn.
2. Wanneer u de werknemer/verzekerde volledig verzuim als medicijn adviseert, is het belangrijk om op de bijwerkingen te wijzen.