Bestrijd moeheid door minder tv te kijken – sedentair gedrag

In de zeventiger jaren van de vorige eeuw was 60 tot 70% van de werknemers in de landen van de OESO (Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling) dagelijks in hun werk lichamelijk actief. In enkele decennia is het activiteitenniveau in het werk dramatisch veranderd, met als gevolg dat vanaf de negentiger jaren van de twintigste eeuw 60 tot 70% voornamelijk in een kantooromgeving werkzaam was. Gewoonlijk betekent dat vooral zittend werk, wat tot sedentair gedrag wordt gerekend. Bij sedentair gedrag worden er activiteiten uitgevoerd die weinig energie vergen, terwijl men zit of ligt. Het energieverbruik is 1 tot 1,5 MET*. Beeldschermwerk en ook tv-kijken zijn daar voorbeelden van. Complicerende factor is dat volwassenen met zittend werk in vergelijking tot de fysiek actieve werknemer, dit niet compenseren door meer lichamelijke activiteit buiten het werk. Gemiddeld brengen veruit de meeste volwassen daardoor meer dan de helft van de tijd dat ze niet slapen, zittend door. Het aantal uren dagelijks tv-kijken blijkt daarbij maatgevend voor sedentair gedrag. In onderzoek wordt sedentair gedrag gewoonlijk afgemeten aan de uren die worden doorgebracht met tv-kijken. Gecontroleerd met een meting van bewegingsactiviteiten blijkt dit een betrouwbare maatgever.

Relatie lichamelijke activiteit en hart- en vaatziekten (cardiovasculaire aandoeningen: CAD)

Er is veel onderzoek gedaan naar de invloed van lichamelijke activiteit op het voorkomen en het in de hand houden van de gevolgen van CAD. Lichamelijke activiteit blijkt een uiterst effectieve behandeling bij een CAD. Niet alleen omdat voldoende lichaamsbeweging de kans op vroegtijdig overlijden terugdringt, maar het vermindert tevens bijkomende psychische problemen en draagt daarmee bij aan de kwaliteit van leven. Desalniettemin zijn volwassenen na een CAD lichamelijk minder actief dan volwassenen die geen CAD in de voorgeschiedenis hebben. Ten onrechte heerst bij patiënten vaak de gedachte dat het na een CAD beter is voldoende rust te nemen, om uitputting van het hart te voorkomen. Dit is een misvatting die we cardiale misconceptie noemen. Juist een gebrek aan inspannende activiteiten speelt namelijk een belangrijke negatieve rol bij CAD.

Veel tv-kijken? Grotere kans op vroegtijdig overlijden bij CAD

Rogerson e.a. hebben in een grote studie vastgesteld dat de relatie tussen het aantal uren tv-kijken en de kans op vroegtijdig overlijden na een CAD lineair verloopt. Zo hebben mensen na een CAD die meer dan 4 uur per dag tv-kijken, 52% meer kans op vroegtijdig overlijden in vergelijking tot mensen die minder dan twee uur per dag tv-kijken. Zelfs degenen met een CAD die voldoen aan het lichamelijke activiteitenniveau zoals geadviseerd bij hartrevalidatie en waarbij een aantal keren in de week intensiever wordt gesport, blijven tot de risicogroep behoren bij een meer dan gemiddeld sedentair gedrag. De gezondheidsrisico’s van sedentair gedrag kunnen dan ook slechts ten dele worden voorkomen door een paar keer per week intensief sporten buiten het werk.

Sedentair gedrag beïnvloedt pijn en vermoeidheid bij fibromyalgie

Er is evidentie dat regelmatig intensieve activiteit bijdraagt aan een betere lichamelijk conditie. De mate van sedentair gedrag is daarnaast bepalend voor algehele pijngevoeligheid en vitaliteit. Segura-Jimenéz e.a. hebben vastgesteld dat dit fenomeen zich ook voordoet bij fibromyalgie. Bij 408 vrouwen met de diagnose fibromyalgie werd de ernst van de pijn en vermoeidheid vastgesteld met zelfrapportage vragenlijsten en de pijngevoeligheid met drukmetingen. Sedentair gedrag is bij fibromyalgie een belangrijke determinant van pijn en vermoeidheid.

Onderbreek je zittend werk regelmatig

Degene die een medicijn weet te ontwikkelen wat de positieve effecten van lichamelijke activiteit nabootst en de bijwerkingen van sedentair gedrag inperkt, heeft goud in handen. Vooralsnog is een dergelijke pil niet beschikbaar. Rest niets anders dan toch maar in beweging te komen. Bergouignen e.a. hebben aangetoond dat de werknemer die zittend werk heeft en dit ieder uur afwisselt met vijf minuten laag intensieve lichaamsbeweging, aan het einde van de werkdag veel minder vermoeid is dan de werknemer die doorwerkt en als onderbreking eenmaal daags een half uur in beweging is. De werknemer die dit allebei nalaat, is aan het einde van de werkdag het meest vermoeid. Korte onderbrekingen zorgen daarbij ook voor een betere stemming.

Tip voor de praktijk

Om fit te blijven is een paar keer per week sporten niet toereikend. Om vitaal de (werk)dag door te komen, is het cruciaal om het zitten regelmatig te onderbreken.

*MET

Meeteenheid voor de hoeveelheid energie die een bepaalde fysieke inspanning kost, ten opzichte van de hoeveelheid benodigde energie in rust. Bijvoorbeeld: met stevig doorwandelen verbruikt het lichaam ruim 4 keer zoveel calorieën als in rust.