Te veel slapen geeft meer kans op een beroerte

Van de mensen die getroffen zijn door een beroerte, meldt 23% tot 59% aanhoudende vermoeidheid als een van de meest ingrijpende symptomen. De cijfers wijken behoorlijk af tussen de verschillende studies, maar het blijven forse percentages. In samenhang met de fysieke beperkingen als direct gevolg van de beroerte, draagt de vermoeidheid bij aan een verminderd functioneren. Patiënten voelen zich minder fit, wat vaak gepaard gaat met een sterkere behoefte aan slaap. Ook overdag. Meestal wordt dit gezien als een teken dat het lichaam het nodig heeft. Uit onderzoek blijkt dat ongeveer een derde van de mensen na een beroerte te maken heeft met deze excessieve slaperigheid (hypersomnolentie). Maar, het wordt steeds duidelijker dat slaapproblemen ook de oorzaak van een beroerte kunnen zijn.

Is te weinig slapen ook risicovol?

Steeds meer onderzoek bevestigt, dat slaapproblemen het risico op een beroerte vergroten. Wat betreft de relatie tussen de slaapduur en de kans op een beroerte, werd er van uitgegaan dat de samenhang kon worden weergegeven als een U-curve. Erg kort slapen en te lang slapen verhoogt de kans op een beroerte en een gemiddelde slaapduur vormt een beschermende factor. Echter, er is steeds meer bewijs dat de samenhang de kenmerken van de J-curve heeft. In een prospectief onderzoek waaraan 9.692 inwoners van middelbare leeftijd uit Groot-Brittannië hebben deelgenomen, vond Ling daarvoor bewijs. Deelnemers in dit onderzoek zijn ruim negen jaar gevolgd. In deze periode werden 346 deelnemers getroffen door een beroerte, waarvan 67 met dodelijke afloop. In dit onderzoek werd gemiddeld minder dan zes uur per nacht slapen beschouwd als kort slapen en meer dan acht uur als lang slapen. Personen met een (te) korte slaap hadden 18% meer kans op een beroerte (statistisch niet significant) en langslapers liepen 46% meer risico. Ook in andere studies worden de nadelige effecten van lang slapen bevestigd. Een zeer recente systematische review leidt tot de conclusie, dat het aandacht verdient om excessieve slaperigheid en extra slapen overdag bij mensen na een beroerte te bestrijden.

Negatieve fysiologische effecten van lang slapen

In meerdere studies is bevestigd, dat langer dan acht uur slapen per nacht is geassocieerd aan een sterk verhoogde kans op een beroerte. Hiermee zijn oorzaak en gevolg nog niet aangetoond. Een grotere kans op een beroerte zou zich tenslotte al vroeg kunnen aankondigen door slaapproblemen. Echter, de aanwijzingen voor deze relatie zijn minder sterk. Het is waarschijnlijker dat lang slapen de oorzakelijke factor is. Zo bestaat er ook een samenhang tussen lang slapen en cardiovasculaire aandoeningen die gepaard gaan met atherosclerose (aderverkalking). Er is bewijs dat cytokines bij het ontstaan van atherosclerose een rol spelen. Cytokines zijn eiwitten die ontstekingsreacties reguleren. Lang slapen gaat gepaard met een hogere concentratie pro-inflammatoire cytokines. Er is vastgesteld dat de relatie tussen de slaapduur en de concentratie van deze eiwitten zich eveneens laat weergeven met een J-curve.

Slaapapneusyndroom en excessieve slaperigheid

Bij excessieve slaperigheid na een beroerte wordt in veel gevallen een slaapapneusyndroom vastgesteld. Een slaapapneusyndroom is een risicofactor voor een beroerte, maar kan ook na de beroerte ontstaan. Omdat dit zo frequent voorkomt, zijn er deskundigen die ervoor pleiten dat na een beroerte altijd een slaaponderzoek moet worden uitgevoerd. Een slaapapneusyndroom wordt helaas vaak over het hoofd gezien, terwijl er goede behandelmogelijkheden zijn.

Bestrijd overmatig slapen

Excessieve slaperigheid na een beroerte wordt, naast vermoeidheid en een groter risico op een recidief, ook in verband gebracht met concentratiestoornissen, geheugenproblemen, moeite met autorijden en een verdere afname van fysiek functioneren. Goed slapen is in veel gevallen aan te leren. Met slaapcoaching is de negatieve interactie tussen disfunctionele gedachten en een inactieve leefstijl te doorbreken. Uiteraard zijn er nog meer maatregelen te nemen.

Tips voor de praktijk

1. Vermoeidheid en extra slaperigheid na een beroerte verdient grondig onderzoek en behandeling.
2. Het is niet altijd verstandig om rust te nemen en te slapen, wanneer je daar behoefte aan hebt.